GRIP op vermoeidheid (Hersentumor)
Dit onderzoek is inmiddels gesloten voor deelname. Indien er informatie beschikbaar is over onderzoeksresultaten, dan wordt dit getoond onder het kopje 'onderzoeksresultaten'.
Doel onderzoek
Deze studie onderzoekt of patiënten met een hersentumor en die ernstig vermoeid zijn, effectief kunnen worden behandeld met cognitieve gedragstherapie. Deze behandeling bestaat uit gesprekken met een therapeut, aangevuld met een online behandeling. Onderzocht wordt of de vermoeidheid door deze behandeling kan verminderen, waardoor de kwaliteit van leven toeneemt.
Bijna alle patiënten met een hersentumor hebben last van vermoeidheid. Veertig procent van de patiënten is zelfs ernstig vermoeid, wat een grote impact heeft op het dagelijks leven. De vermoeidheid begint meestal al wanneer patiënten de diagnose krijgen of geopereerd of behandeld worden. Later zijn er verschillende factoren, die er aan bijdragen dat de vermoeidheid niet afneemt, zoals een veranderd dag-nachtritme of verminderde lichamelijke activiteit. Cognitieve gedragstherapie richt zich op het doorbreken van gedrag en kan daardoor zorgen voor een vermindering van de vermoeidheid.
Een team van experts heeft een speciale behandeling ontwikkeld voor patiënten met vermoeidheid en een hersentumor. Deze behandeling is nog niet eerder onderzocht bij patiënten met een hersentumor. Dit onderzoek gaat na of deze behandeling wel effect heeft op patiënten met een hersentumor. Ook wil men onderzoeken waar de vermoeidheidsklachten precies vandaan komen en bij welke patiënten de behandeling goed werkt.
Onderzoeksresultaten
Aantal deelgenomen patiënten
In totaal hebben 49 patiënten aan deze studie meegedaan.
Verwachte termijn resultaten
De eerste onderzoeksresultaten worden verwacht op 16 juni 2025.
Toelichting
Onderzoek naar effectiviteit van cognitieve gedragstherapie op ernstige vermoeidheid bij mensen met een glioom.
Publicatie: De GRIP op vermoeidheid studie
Wordt er geloot?
Ja. Deelnemende patiënten worden door loting verdeeld in verschillende groepen. Alle groepen worden met elkaar vergeleken. Patiënten weten vooraf niet in welke groep ze terechtkomen.
Behandeling
Deelnemende patiënten worden door loting verdeeld in 2 groepen. Deze groepen worden met elkaar vergeleken.
Geschiktheidsonderzoek:
Eerst wordt bepaald of de patiënt kan meedoen aan dit onderzoek. De onderzoeker stelt telefonisch een aantal vragen en de patiënt vult een online vragenlijst in. Deze vragen gaan over vermoeidheid, stemming en het functioneren in het dagelijks leven. Ook wordt er bloed afgenomen om te bepalen of er geen andere oorzaak voor de vermoeidheid is, zoals een infectie of bloedarmoede.
De behandeling:
Loting bepaalt of de patiënt meteen behandeld wordt of dat hij/zij op een wachtlijst wordt geplaatst. De behandeling bestaat uit vijf gesprekken met een therapeut. Een deel van deze gesprekken vindt in het ziekenhuis plaats en een deel per videoverbinding. Daarnaast volgt de patiënt een internetprogramma over vermoeidheid met verschillende opdrachten. De patiënt wordt gevraagd om dagelijks wat tijd vrij te maken om aan de slag te gaan met het internetprogramma. Via e-mailcontact begeleidt de therapeut hierbij. Om te bepalen welke programma-onderdelen gevolgd moeten worden, vult de patiënt vooraf thuis een slaapdagboek in en draagt de patiënt gedurende twee weken een actometer. Dit apparaatje om de enkel of pols kan meten hoe actief de patiënt is.
De gehele behandeling duur ongeveer 12 weken; 12 weken na het eind van de behandeling is er nog een meetmoment. De gehele studie zal dus ongeveer 24 weken duren. Wanneer een deelnemer door loting op de wachtlijst staat, wordt aan het einde van de studieperiode met de patiënt bekeken of er nog steeds sprake is van ernstige vermoeidheid en hij/zij alsnog behandeld wil worden.
Bezoeken en metingen:
Voor de behandeling komt de patiënt minstens 2 keer naar het ziekenhuis voor afspraken met de therapeut. In een periode van 4 maanden komt de patiënt ook nog 2 keer naar het ziekenhuis voor onderzoeken.
De volgende onderzoeken worden gedaan:
- Lichamelijk onderzoek naar neurologische uitval. Dit duurt 10 minuten.
- Neuropsychologisch onderzoek, dit bestaat uit taken waarmee onder meer het geheugen, aandacht en concentratie onderzocht worden. Dit duurt ongeveer een uur.
- MEG-meting. Er wordt een soort droogkap over het hoofd geplaatst om de activiteit van de hersenen te meten. Dit duurt ongeveer drie kwartier.
- Een beperkte MRI-scan zonder contrast. Dit duurt ongeveer twintig minuten.
- De patiënt vult daarnaast nog 3 keer vragenlijsten in. Deze worden per email toegestuurd.
De behandeling wordt gestopt als
- De behandelend arts vindt dat de nadelige gevolgen van bijwerkingen voor de patiënt groter zijn dan de mogelijke voordelen.
- De patiënt zelf besluit te stoppen.
- Er groei van de hersentumor optreedt of als de patiënt weer behandeld moet worden met bijvoorbeeld chemotherapie.
Bijwerkingen
Een MRI-scan en MEG-meting zijn zonder risico: er worden bij dit onderzoek geen stoffen, medicijnen, straling of dergelijke toegediend of toegepast.
Extra belasting voor patiënt
- Onderzoek door middel van vragenlijsten en neuropsychologische testen kan als belastend en/of confronterend worden ervaren.
- De patiënt wordt gevraagd om 2 keer een MRI-scan, een MEG-meting en een neuropsychologisch onderzoek te ondergaan. Dit betekent bijvoorbeeld dat patiënt stil moet liggen in de MRI-scan.
- De patiënt is extra tijd kwijt aan de behandeling en metingen.
Onderzoeksgegevens
Wetenschappelijke titel
Cognitive Behavioral Therapy in treating severe fatigue in patients with primary brain tumors – a randomized controlled clinical trial
Kankersoorten
hersentumoren
Fase trial
anders
Status
gesloten (sinds: 20 januari 2025)
Maximaal aantal patiënten
49
Sponsor / verrichter
CCA Hersentumorcentrum Amsterdam, onderdeel van het Amsterdam UMC, locatie VUmc
Coördinatoren
Drs. M. Gorter, neuropsycholoog-onderzoeker, Amsterdam UMC, locatie VUmc
Prof. dr. Martin Klein, klinisch neuropsycholoog, Amsterdam UMC, locatie VUmc
Dr. Linda Douw, klinisch neuropsycholoog, Amsterdam UMC, locatie VUmc
Goedkeuring
Het onderzoek naar deze nieuwe behandeling is getoetst door een erkende medisch-ethische toetsingscommissie. Deze heeft geoordeeld dat het verantwoord is om de medewerking van patiënten te vragen. Voor meer informatie zie: CCMO.
Vermelding in Trialregister:
Register CCMO: NL71503.029.19
Meer informatie
Nederlandse titel
Cognitieve Gedragstherapie als behandeling voor ernstige vermoeidheid bij patiënten met een primaire hersentumor - een gerandomiseerde klinische studie
Het onderzoek vindt plaats in het Amsterdam UMC, locatie VUmc. De patiënt kan vanuit andere ziekenhuizen in Nederland verwezen worden door de behandelaar. De patiënt kan dit bespreken met de eigen arts. De patiënt kan ook zelf contact opnemen met de onderzoekers om informatie op te vragen of om te bespreken of hij/zij kan deelnemen. De patiënt kan hiervoor een mail sturen met contactgegevens naar: gripopvermoeidheid@amsterdamumc.nl.